Makale İçeriği
Karabasan veya Uyku Felci Nedir?
Tıp literatüründeki karşılığı hipnopompik felç olan karabasan, kişinin uyku esnasında ya da uyandıktan hemen sonra, kısa bir süreliğine hareket edememesi yani uyku felcidir. Bu hastalığın ortaya çıkışında hem fiziksel hem de psikolojik faktörler etkili olabilir. Rüyada karabasan görmek uyku bozuklukları arasında sık görülen sorunlarından biridir. Peki karabasan nedir? Halk arasında karabasan ya da karabasan basması olarak bilinen durum aslında tıbbi olarak tanımlanmış bir uyku bozukluğu çeşididir. Uyku felci ya da “karabasan”, uyanma ya da nadiren uykuya dalma sırasında gelişen, bedenin geçici olarak hareket edememesi yani felç olması durumudur. Özellikle çalışanlar iş stresi nedeniyle daha “rüyada karabasan” olarak tanımlanan durumu yaşayabilir. Uyku felcinin en önemli tetikleyici nedeni ise uyku düzensizliğidir. Bu nedenle uyku düzeni bozuk olanlarda, vardiyalı çalışanlarda, depresyon yaşayanlarda, bazı ilaçları kullananlarda daha sık görülebilir.
Karabasan Ne Kadar Sürer?
Uyku felci genellikle birkaç saniye ile birkaç dakika arasında sürer. Çok nadiren saatlerce sürdüğü görülmüştür. Ayrıca çoğu insan ömründe birden fazla defa uyku felci geçirmez. Bu tip tekil vakalara İzole Uyku Felci adı verilir. Çok nadiren bireylerde uyku felci kendini ömür boyu tekrar eder; buna da Tekrar Eden Uyku Felci adı verilir. İlk durum genellikle bir hastalık göstergesi değilken ve vücutlarımızın kusursuz çalışamıyor olmasının rastlantısal bir sonucuyken, ikinci tip uyku felci hastalıkların belirtisi olabilir.
Neden Karabasan Görürüz?
Uyku felci için doktora gidildiğinde, kişinin ailesinde de bu durum görülmüşse, başka uyku bozuklukları eşlik ediyorsa ya da uyku sırasında apne dediğimiz soluk alıp vermenin durması da gözleniyorsa, kişi uyku laboratuvarına yönlendirilerek uyku EEG ‘si ile izlenir. Beyin dalgaları ve uyku bozukluğu çeşidi belirlenir. Ancak tek bir uyku bozukluğu çeşidi varsa buna gerek kalmadan sadece ilaç tedavisi ile uyku düzenlenir. Depresyon gibi psikiyatrik hastalıklar da uyku bozukluklarını tetikler. Yapılacak psikiyatrik muayene sonucunda düzenlenecek antidepresan tedavi ve uyku düzenleyici tedavi bu sorunu tamamen ortadan kaldırabilir. Altta yatan psikopatoloji ilaçla düzenlenmeden yapılacak terapi her zaman yeterli olmayabilir. Kişinin yaşamındaki çatışmaları terapi ile çözümlemek iyi bir destekleyici durumdur ancak bu fiziksel problemin tedavisinde her zaman yeterli olmayabilir.
Karabasan Nasıl Geçer? Nasıl Tedavi Edilir?
Rüyada karabasan görmek tedavi edilebilen bir sorundur. Uyku felcinin tedavisinde, uykuya geçişi sağlayan, REM – Non REM döngüsünü bozmayan, derin uyku kalitesini artıran ilaçlar kullanılır. Antidepresanlar tek başına uyku bozukluklarının tedavisinde yer almazlar ancak altta yatan depresyonu tedavi ettiklerinden uyku bozukluğunu giderebilir. Bu ilaçlara arkadaş yorumu ya da tavsiyesi ile başlamak kesinlikle doğru bir tutum değildir. İlaçların etkileri ya da yan etkileri çok subjektiftir. Kişiden kişiye farklılık gösterir. Bu nedenle hiçbir ilaç doktor tavsiyesi ya da doktor kontrolü dışında kullanılmamalıdır.